Νέοι χωρίς Θεό - Έντεν φον Χόρβατ

Μετάφραση: Πόλα Φίλια

Σε μια τάξη σχολείου οι έφηβοι μαθητές είναι γράμματα, όχι ονόματα. Εκπαιδεύονται να αναπαράγουν προπαγανδιστικά σλόγκαν που ακούνε στο ραδιόφωνο και κάνουν ιδανικό τους τον σαρκασμό και την πίστη στη διαίρεση των ανθρώπων σε ανώτερους και κατώτερους. Ο δάσκαλός τους προσπαθεί να μην οργίζεται για να μη χάσει τη δουλειά του και για να βγει κάποτε στη σύνταξη και ακολουθεί τις μυστικές εγκυκλίους της Επιθεώρησης, για να τονώσει τα πατριωτικά αισθήματα και την πολεμική ετοιμότητα των μαθητών του. 

Θα βρεθούν σε μια κατασκήνωση κοντά σε ένα απομακρυσμένο χω¬ριό για συμπληρωματική στρατιωτική εκπαίδευση. Η επαφή με μια άλλη πραγματικότητα θα ταράξει τις ισορροπίες. Ο δάσκαλος θα διαβάσει κρυφά το ημερολόγιο ενός μαθητή αλλά δεν θα το ομολογήσει, και αυτό θα είναι η αφορμή για μια δολοφονία. 

Στη δίκη που θα ακολουθήσει τα εμπλεκόμενα πρόσωπα θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την ευθύνη και την αλήθεια. 

Τελικά, ο πραγματικός ένοχος και οι ηθικοί αυτουργοί θα αποκαλυ¬φθούν, με όλες τις αναπόφευκτες συνέπειες και παράπλευρες απώλειες που απαιτεί η αποκατάσταση της αλήθειας. 

Μεσοπόλεμος. Η χώρα βρίσκεται υπό το απολυταρχικό καθεστώς του Ανώτερου Πληβείου. 

Άνθρωποι ψάρια κολυμπάνε σε έναν κόσμο με μόνο ζητούμενο την υπο¬ταγή. Σε τέτοιες εποχές, σύμφωνα με τον Έντεν φον Χόρβατ, απουσιάζει η αλήθεια η οποία αντικαθίσταται από το ψέμα. . 

Ο συγγραφέας αναζητά με απόγνωση και κρυφή ελπίδα ξανά τον Θεό. Όχι έναν Θεό που προσφέρει το απάγκιο της πίστης, αλλά έναν Θεό που είναι ταυτισμένος με την αλήθεια.

Ο Χέρμαν Χέσσε έγραψε για το μυθιστόρημα του Χόρβατ το 1938 ότι είναι «μεγαλειώδες και αιχμηρό για την ηθική κατάσταση του κόσμου».

Πραγματικά, το μεγαλείο της γλώσσας και ο εκπληκτικός τρόπος που ο συγγραφέας φωτίζει την ανθρώπινη ψυχή είναι ο λόγος της σπουδαιότητάς του.

Ο ίδιος ο Χόρβατ έχει γράψει για το βιβλίο του: «Είναι ένα βιβλίο ενάντια στους (πνευματικά) αναλφάβητους, ενάντια σ’ αυτούς που γνωρίζουν μεν ανάγνωση και γραφή, αλλά δεν ξέρουν τι γράφουν και δεν καταλαβαίνουν τι διαβάζουν. Εγώ το έγραψα για τους νέους που σήμερα είναι τελείως διαφορετικοί απ’ ότι οι χοντροί Φιλισταίοι που προσποιούνταν τους νέους. Από τη βρώμα και τη λάσπη ξεπηδάει μια καινούργια γενιά. Αυτή είναι που θέλω ν’ αναφέρω στο βιβλίο μου. Θα μάθει από τα λάθη και τις αμφιβολίες μας! Ακόμα κι αν μόνο ένας αγαπήσει αυτό το βιβλίο, θα είμαι ευτυχής! (Κι όλα αυτά είναι τόσο αληθινά, τόσο αληθινά! Πιστεύω στον Θεό. Πιστεύω ότι υπάρχει κάτι που μας καθοδηγεί. Πιστεύω ότι υπάρχει ένας κυρίαρχος των συμπτώσεων. Επίσης, το κακό έχει σκιώδεις πλευρές. Γιατί και οι σκιές είναι μερικές φορές καλές)».

Αριθμός σελίδων: 192

Ημερομηνία έκδοσης: Οκτώβρη 2017

Δέσιμο: Μαλακό εξώφυλλο

Διαστάσεις: 14χ21

ISBN: 978 618 5101 24 4

Βιογραφία

Ο Έντεν φον Χόρβατ γεννήθηκε στις 9 Δεκεβρίου 1901 στο Φιούμε της Ουγγαρίας. Ο πατέρας του ήταν διπλωμάτης της Αυστρουγγρικής Μοναρχίας και έζησε σε πολλές πόλεις. 

Μητρική του γλώσσα ήταν τα ουγγρικά. Πήγε Γυμνάσιο στη Μπρατισλάβα, αλλά το τελείωσε στη Βιέννη, όπου και έμαθε γερμανικά.  Συνέχισε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Μονάχου. Τότε, ήταν που άρχισε να γράφει. Έφυγε από το πανεπιστήμιο το 1922, χωρίς να πάρει πτυχίο. Το 1931 του απονεμήθηκε το σημαντικό βραβείο Κλάιστ. 

Όταν οι Ναζί πήραν τη εξουσία το 1933 έφυγε από τη Γερμανία  κι εγκαταστάθηκε στη Βιέννη. Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας στο γερμανικό Ράιχ το 1938, ο Χόρβατ εγκαταστάθηκε στο Παρίσι.

Ο Χόρβατ τον Ιούνιο του 1938 χτυπήθηκε από ένα κλαδί δέντρου και σκοτώθηκε στη διάρκεια μιας καταιγίδας στο Σανς Ελυζέ. Η ειρωνεία της τύχης είναι ότι λίγες μέρες πριν πεθάνει έλεγε σ’ ένα φίλο του: «Δεν φοβάμαι τόσο τους Ναζί. Υπάρχουν χειρότερα πράγματα που μπορεί να φοβάται κάποιος και να μην ξέρει καν γιατί τα φοβάται. Για παράδειγμα εγώ φοβάμαι τους δρόμους. Μπορεί να είναι πολύ εχθρικοί για τον άνθρωπο, μπορεί να τον καταστρέψουν. Οι δρόμοι με φοβίζουν».

Στα έργα του Χόρβατ κυριαρχούν η λαϊκή κουλτούρα, η πολιτική και η ιστορία. Προειδοποίησε ήδη από την αυγή του φασισμού για τα δεινά και τους κινδύνους που έφερνε μαζί του.

Στο έργο του «Δίχως Θεό» περιγράφει την νεολαία την εποχή του ναζισμού από τη σκοπιά ενός βολεμένου δασκάλου, ανήμπορου να κάνει κάτι απέναντι στη ρατσιστική και στρατιωτική προπαγάνδα του καθεστώτος, που μετατρέπει νέους ανθρώπους σε απάνθρωπα όντα. 

Θεωρείται ο θεμελιωτής της βιεννέζικης λαϊκής λογοτεχνίας και στα θεατρικά έργα του, όπως και στα μυθιστορήματά του (Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης, Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα, Δίχως Θεό) ο Χόρβατ περιγράφει μία σαφή εικόνα της στενοκεφαλιάς και της υποκρισίας των μικροαστών.